ÇED NEDİR?
ÇED’in amacı; ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında koruyarak, yeni proje ve gelişmelerin; çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif çözümlerini, ilgili tüm tarafların görüş, kaygı ve önerilerini de dikkate alarak işletme öncesi, işletme sırası ve işletme sonrasının da içine alarak değerlendirilmesinin, izlenmesinin ve denetlenmesinin yapıldığı bir süreçtir.
ÇED’in yönetmelikte geçen tanımı “Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar” olarak yer almaktadır.
İlk olarak 7/2/1993 tarihinde yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi(ÇED) Yönetmeliği günümüze kadar, 23/6/1997, 6/6/2002, 16/12/2003 ve 17/07 2008 tarihlerinde revize edilmiştir. ÇED Yönetmeliğindeki bazı maddeler ile ÇED Yönetmeliğine giren faaliyetlerin yer aldığı EK-I ve EK-II listelerindeki değişiklikleri içeren son revizyon30/06/2011 tarih ve 27960 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
ÇED yönetmeliğine tabi projeler/faaliyetler EK-I (Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi) ve EK-II (Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi) olarak ayrılmış olup yedi alt sektör grubunda değerlendirilmektedir.
Bu sektör grupları ÇED Yönetmeliğimizde;
- Sanayi tesisleri,
- Tarım, orman, su kültürü ve gıda,
- Ulaşım, altyapı ve kıyı yapıları,
- Enerji,
- Turizm, konut,
- Madencilik olarak yer almaktadır.
Planlanan projeler veya gelişmeler için ÇED Yönetmeliğine göre EK-I de yer alan projeler hakkında "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu", "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumsuz” kararlarını verme yetkisi Bakanlığa aittir.
17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliğinin 5. maddesi gereğince, Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler (Ek II) Listesi kapsamında yer alan projelere ilişkin ÇED Gereklidir veya ÇED Gerekli Değildir kararı verme yetkisi Valiliklere devredilmiştir.
ÇED yönetmeliğinde yer almayan faaliyetler ise işletmenin faaliyeti sırasında 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan yönetmeliklerde belirtilen şartlara uyulması ve mer’i mevzuat çerçevesinde diğer izinlerin alınması şartıyla Kapsam Dışı olarak değerlendirilmektedir.
ÇED Yönetmeliği kapsamında yer alan projeler için;
ÇED Yönetmeliğinin 6. Maddesinin 3. Bendine göre «ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ OLUMLU» kararı veya «ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ GEREKLİ DEĞİLDİR» kararı alınmadıkça hiçbir teşvik, onay, izin yapı ve kullanım ruhsatı verilmemekte, proje için yatırıma başlanamamakta ve ihale edilememektedir.
ÇED Yönetmeliği kapsamındaki projelerde;
Çevresel Etki Değerlendirmesi yapılmaksızın başlanan faaliyetler Çevre Kanununun 15. Maddesi ve ÇED Yönetmeliğinin 19 (a) maddesi gereğince faaliyet durdurma ve Çevre Kanununun 20 (e) maddesi gereğince idari para cezası, ÇED Raporu veya Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen hususlara uyulmadığının tespit edilmesi durumunda ÇED Yönetmeliğinin 19 (b) maddesi ve Çevre Kanununun 20 (e) maddesi gereğince idari işlem ve idari para cezası uygulanmaktadır.
Bu çerçevede yapılması planlanan faaliyet öncesi ve/veya herhangi bir değişiklik durumunda faaliyet sahibi tarafından;
- EK-I’de yer alan projeleri için ÇED RAPORU
(Yönetmeliğin EK-III’ ünde yer alan Genel Formatı esas alınarak)
(Yönetmeliğin EK-IV’ündeki Seçme, eleme kriterleri esas alınarak)
Bakanlığımızdan Yeterlilik Tebliğine göre yetki almış kurum ve kuruluşlara hazırlatılarak Bakanlığa / Valiliğe sunulması zorunludur.
Bu Yönetmelik kapsamında ya da kapsamı dışında bulunan projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi halinde, kapasite artış toplamı bu Yönetmeliğin EK-II’sindeki eşik değer veya üzerindeki projeler, seçme eleme kriterlerine tabidir.
ÇED Yönetmeliğine Tabi Projeler ile ilgili olarak
ÇED Yönetmeliği hükümlerine tabii projelere verilen “ÇED Olumlu” ya da “ÇED Gerekli Değildir” kararları faaliyete başlanılması için yeterli olmayıp, söz konusu projeler ile ilgili verilen kararlar nihai izin ve onay niteliğinde değildir. Bu nedenle, mer''''''''i mevzuat uyarınca ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli izin, onay, görüş ve/veya ruhsatların alınması gerekmektedir
